Door: Marjet Jakobs
Sylvana Simons (fractievoorzitter van de partij BIJ1) hield op 20 september een toespraak in de gemeenteraad van Amsterdam. Ze wil na aandacht voor de slavernijgeschiedenis in het onderwijs, nu ook de exacte vakken aanpakken: “Want ook in de wiskunde en de exacte vakken valt nog genoeg te dekoloniseren." Maar ze legt niet uit wat ze er precies mee bedoeld.
Het komt erop neer dat je moet teruggaan naar de geschiedenis en op welke plekken de wiskunde is ontstaan. Zoals prof. dr. Jan Hogendijk, hoogleraar Geschiedenis van de wiskunde aan de Universiteit Utrecht zei in een interview met radio 1: "Er zijn veel invloeden van andere culturen dan de westerse op wiskunde die wij tegenwoordig gebruiken”, zegt Hogendijk. "Bijvoorbeeld de cijfers die wij gebruiken. Het decimaal positiestelsel is uitgevonden in India; de vorm van de cijfers is West-Arabisch; de algebra heeft een hele oude geschiedenis en is waarschijnlijk begonnen in het oude Babylon…" Zij denken dus dat Sylvana bedoelt dat we de verschillende culturen moeten erkennen in de moderne wiskunde.
Een andere mogelijkheid is dat ze bedoelt dat wiskunde toegankelijker moet zijn voor allochtone Nederlanders en vrouwen, aangezien de cijfers laten zien dat er meer blanke mannen wiskunde gaan studeren. In dit geval betekent het dat het curriculum zo moet worden aangepast dat scholieren gaan geloven dat je wiskunde kan leren begrijpen, en niet dat het in je genen moet zitten. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat veel studenten geloven dat je een “wiskundeknobbel” moet hebben om wiskunde te leren, terwijl wiskundigen over het algemeen vinden dat iedereen het zou kunnen leren.
Karin Brodie, Professor of Education and Mathematics Education, op de University of the Witwatersrand vertelt het volgende: “Wiskundigen zien wiskunde als een opwindend, creatief ding waarin probleemoplossing, nieuwsgierigheid, opwinding, intuïtie en doorzettingsvermogen belangrijke rollen spelen, in tegenstelling tot andere abstracte studieobjecten.
Door scholieren en wiskundestudenten die nog geen diploma worden deze aspecten van wiskunde vaak niet ervaren en voor hun blijft het ondoorzichtig. Studenten zijn geneigd te geloven dat wiskunde een reeks procedures is die gevolgd moeten worden. Vaak denken ze dat alleen bijzonder begaafde mensen deze procedures kunnen begrijpen. Dit suggereert dat de manier waarop wiskunde meestal wordt onderwezen, geen mogelijkheden biedt voor toegang tot de wiskundekennis. Het laat leerlingen zich niet identificeren met wiskunde. Als gevolg hiervan heeft wiskunde een probleem met diversiteit. Over de hele wereld blijven zwarte en vrouwelijke wiskundigen zeldzaam. Ze nemen gewoon niet zoveel wiskunde op hogere academische niveaus als de mannelijke blanke collega's.”
Dekolonisering van wiskunde kan dus veel betekenen, zo kan het zijn dat ze bedoelt dat leerlingen over de invloeden van de culturen die de wiskunde hebben gevormd moeten leren. Het kan ook betekenen dat ze wil dat wiskunde meer inclusief wordt. Hoe dan ook zal er veel aan het curriculum moeten worden aangepast als dit werkelijkheid wordt. Maar wat zijn de gevolgen in die werkelijkheid?
Wat vinden docenten en leerlingen hiervan? Zij staan samen het dichtst bij het onderwijs. Matthias Kaat laat het perspectief van de docent zien, hij is wiskundedocent op het Nuborgh College Lambert Franckens in Elburg. Hij heeft op het Windesheim docent wiskunde gestudeerd en vervolgens zijn master gehaald in Groningen. Hij heeft een Instagram account: @meneerkaat, zo kan hij communiceren met leerlingen over de wiskunde, hij post ook wiskundememes, puzzels en uitlegvideo’s. Hylke Wijnja (18) laat het perspectief van de leerling zien. Hij heeft veel te maken gehad met de bètavakken op de middelbare school en doet nu in Leeuwarden de opleiding chemische technologie.
Matthias Kaat: “De vraag is wat is je doel? Ik denk dat het er best veel dingen vanuit het midden oosten invloed hebben op de hedendaagse wiskunde. De vraag is in hoeverre je dat wil laten weten aan leerlingen. Als ik het heb over havo/vwo, wiskunde A dan zitten daar slechts enkele onderdelen met een niet-westerse achtergrond. Dus wat valt er dan te dekoloniseren? Idem voor wiskunde B, de meetkunde is met name Grieks en inderdaad de oorsprong van de letters binnen wiskunde en het werken met oneindig komen vooral uit India. Maar wij werken daar eigenlijk niet mee. Ik probeer het in vergelijking te zien. Stel je wil iemand leren timmeren, is het dan belangrijk om te vertellen wat de oorsprong is van de hamer? Of wil je gewoon iemand leren timmeren...”
Hylke Wijnja: “Het zou prettig zijn als Sylvana Simons zich eens bezig zou houden met onderwerpen die er echt toe doen in de samenleving. Scholieren zouden naast de hoeveelheid overbodige informatie die ze tegenwoordig leren, nog meer overbodige informatie leren. Oftewel nog meer werkdruk want er komt meer informatie die ze moeten opslaan, dat leidt weer tot meer stress, depressie en overspannenheid. Die problemen zie je al steeds meer, en door dit te veranderen stimuleer je waarschijnlijk weer andere negatieve gevolgen.”
Matthias Kaat: “Ik zou niet weten welke aanpassing er moet zijn, stel je laat de taal weg, dan blijft de abstracte wiskunde over en kan de student veel abstracte wiskunde, maar diegene heeft dan niet het doel van wiskunde binnen ons onderwijs bereikt. Namelijk probleem oplossen, begrijpend lezen, inzicht in statistieken et cetera. Dus je kan het aanpassen, maar dan is het diploma ook anders en heeft het gevolgen voor een vervolgopleiding. “Dekolonisering mag best een centraal onderwerp zijn, maar ik zou het waarderen als mevrouw Simons zich echt zou verdiepen in het wiskundeonderwijs voordat zij een oordeel velt over hoe negatief wij nu zouden zijn over de oorsprong van de wiskunde."
Matthias Kaat: “Persoonlijk vind ik dat we te veel bezig zijn met allemaal dingetjes in het onderwijs schuiven, waardoor het al overbelaste onderwijs nog meer onder druk komt te staan. Denk dan bijvoorbeeld aan het volkslied, dekolonisering, digitalisering. Dat zijn moderne begrippen die voor iemand die niet in onderwijs werkt makkelijk te roepen zijn, maar aan deze kant begint het irritant te worden.”